Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Kasımda ihracatımız, olumsuz takvim etkisine rağmen yüzde 2,2 artışla 22,7 milyar dolar olarak gerçekleşti” şeklinde açıklamalarda bulundu.
Bolat, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ile Ticaret Bakanlığı Konferans Salonu’nda düzenlediği basın toplantısında, kasım ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı.
Küresel ekonomik büyümenin zayıf seyrettiğini, dış ticaretteki büyümenin tarihsel ortalamaların altında kaldığını söyleyen Bolat, Türkiye ekonomisinin, üretim kapasitesi, istihdam artışı ve ihracat gücüyle pozitif, yani olumlu ayrışmayı başardığını dile getirdi.
Bolat, ülke ekonomisinin bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 3,7 büyüdüğünü, büyümede yatırımların öne çıktığını belirtti.
İhracatın, sanayideki büyümenin ana itici güçlerinden biri olduğuna işaret eden Bolat, ihracatın, ekonomik büyümenin ve dış ticaret dengesinin en önemli bileşeni olduğunu söyledi.
Bolat, Türkiye’nin 21 çeyrek üst üste büyüme başarısı gösterdiğini, milli gelirde 1 trilyon 538 milyar dolarla Orta Vadeli Program hedefinin aşıldığını bildirdi.
Yılın üçüncü çeyreğinde ihracatın bir önceki çeyreğe göre yüzde 2,9 arttığını, ithalatın yüzde 4,4 azaldığını belirten Bolat, bunun, dördüncü çeyreğe ilişkin ümit verici bir veri olduğunu söyledi.
Bolat, cari işlemler açığının da gayri safi yurt içi hasıla içindeki payının yüzde 1,3 olduğunu, bunun önemli bir yansımasının da Türkiye’nin ülke risk priminin düşmesi olduğunu dile getirdi.
“11 AYIN 9’UNDA MAL İHRACATINDA NET ARTIŞ SAĞLADIK”
Yıllıklandırılmış mal ihracatında rekor kırdıklarına dikkati çeken Bolat, şu bilgileri verdi:
“Kasım ayında olumsuz takvim etkisine rağmen ihracatımız yüzde 2,2 artışla 22,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir, yaklaşık 483 milyon dolar net artış sağladık. Kasım itibarıyla son 12 ayda yıllıklandırılmış mal ihracatımız 270,6 milyar dolarla rekor seviyede gerçekleşti. Böylece bu yılın 11 ayının 9’unda mal ihracatında aylık net artışlar sağladık. 2025 yılının 11 ayının 4’ünde aylık mal ihracat rekoru kırdık ve mal ihracatımızda net 8,8 milyar dolar artış kaydedildi. Bunu aralık ayında inşallah 9 hatta 10 milyar dolar seviyesine yükseltmek için kıymetli ihracatçılarımızla birlikte canla başla çalışacağız. Son 31 ayın 23’ünde aylık mal ihracatımızı artırmış olduk. Bir de son 31 ayın 17’sinde aylıklarda rekorlar kırıldı.”
“OCAK-KASIM DÖNEMİNDE İHRACATIMIZ YÜZDE 3,7 ARTTI”
Bolat, bu yılın 11 ayında hizmetler ihracatında yüzde 4,7 artış sağlanarak net 5,1 milyar dolar yükseliş elde edildiğini belirtti.
Bunun sonucunda kasım ayı itibarıyla yıllıklandırılmış hizmet ihracatının 122,5 milyar dolara ulaştığını dile getiren Bolat, “Böylece hedeflenen 390 milyar dolarlık toplam mal ve hizmetler ihracat rakamını, kasım itibarıyla yıllıklandırılmışta 393,1 milyar dolar seviyesine yükseltmiş olduk. Bu rakam, geçen yılki 379 milyar doların tam 14 milyar dolar fazlasıdır.” diye konuştu.
Ocak-kasım dönemi rakamlarına ilişkin de bilgi veren Bolat, “11 ayda ihracatımızda yüzde 3,7’lik artışımız var, 247,2 milyar dolara yükseldik. Bunun anlamı, geçen yılın 11 ayına göre net 8,8 milyar dolar artışımız var. Yıllıklandırılmış mal ihracatımızda 9,3 milyar dolar net artış sağlamış durumdayız.” ifadesini kullandı.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, kasımda hizmetler ihracatının yıllıklandırılmış olarak 122,5 milyar dolara ulaştığını belirterek, “Ocak-kasım döneminde de 113 milyar dolar civarında hizmetler ihracatımız var. Cari açığın ise kasım itibarıyla yıllıklandırılmış 22,5 milyar dolar olarak gerçekleşmesi bekleniyor.” dedi.
Toplantıda güncel ekonomik gelişmeleri değerlendiren Bolat, kasım ayı enflasyonunun yıllık bazda yüzde 31,07’ye gerileyerek son 48 ayın en düşüğüne indiğini hatırattı.
Böylece 2023 yılı sonunda yüzde 65 olan, Mayıs 2024’te yüzde 76 ile tepe noktayı gören TÜFE enflasyonunda tam 44,5 puanlık gerileme gerçekleştiğine dikkati çeken Bolat, “Ağustos, eylül ve ekim aylarında özellikle kira, eğitim ve gıda ürünlerindeki beklenmeyen bir artış eğilimi olmasaydı, biz bu yıl sonunu yüzde 28 ile kapatabilecektik. Ancak 20’li rakamları inşallah önümüzdeki ocak ayında görmek mümkün olacak, 2026 sonunda da 20’li oranların en alt seviyesini en azından gerçekleştirmeyi hedefleyeceğiz.” diye konuştu.
Bolat, hizmetler enflasyonunun yüzde 44’e gerilediğini, bunun son 43 ayın en düşük enflasyonu olduğunu, gıda enflasyonun da yüzde 27,44 ile son 48 ayın en düşüğüne indiğini söyledi.
Kiralarda da yüzde 63,5 ile son 32 ayın en düşük enflasyonu olduğunu vurgulayan Bolat, “İstihdam piyasasında da işler iyi gidiyor. İşsizlik oranı ekim ayında yüzde 8,5 seviyesinde kaldı, 0,1 azaldı. İşsiz sayımız 3 milyon civarında duruyor. Ekimde istihdam edilen insanlarımızın sayısı da tam 185 bin artarak toplamda 32 milyon 772 bine yükseldi.” bilgisini verdi.
“DOĞRUDAN YATIRIM GİRİŞİ, 9 AYDA YÜZDE 45,5 ARTIŞLA 11,4 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ”
Bolat, bu olumlu göstergelerin yan faktörlerle de desteklendiğine işaret ederek, İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI’nin kasımda 1,5 puanlık artışla 48’e yükseldiğini, bu rakamın son 9 ayın en yükseği olduğunu bildirdi.
Ekonomik güven endeksinin kasımda yüzde 1,3 artarak 99,5’a çıktığını, bunun mart ayından bu yana en yüksek seviye olduğunu belirten Bolat, tüketici güven endeksinin ise söz konusu ayda yüzde 1,6 artışla 85 değerine çıktığını, böylelikle son 5 ayın en yükseğine ulaşıldığını kaydetti.
Bolat, reel kesim güven endeksinin kasımda yüzde 1,2 artış göstererek 103,2 değerine çıktığını, eşik değer olan 100’ü aştığını hatırlattı.
Uluslararası doğrudan yatırım girişlerindeki artışa dikkati çeken Bolat, “Türkiye’mize 1984 ile 2001 yılları arasında 17 yıl, 13,5 milyar dolar uluslararası doğrudan yatırım girişi olmuştu. Bu rakam 2002-2025 yılları arasında, Sayın Cumhurbaşkanı’mızın önderliğindeki hükümetlerimiz döneminde tam 286 milyar dolara yükseldi ve 5 bin 600 olan uluslararası şirket sayısı şu anda 87 bine ulaştı. Geçen yıl 9 ayda 7,5 milyar dolar olan doğrudan yatırım girişi, bu yıl 9 ayda yüzde 45,5 artışla 11,4 milyar dolara yükseldi.” dedi.
Bolat, kasımdaki ihracatta bir takvim etkisi şanssızlığı yaşandığına değinerek, şöyle konuştu:
“Bir cuma geçen yılın kasımına göre eksiğimiz, bir pazar fazlamız oldu. Pazar günü ihracat zaten yok denecek kadar az, 50 milyon dolar civarı olur ama cuma günleri bizim en bereketli günümüzdür. Yaklaşık 1,5 milyar dolar yaptığımız bir gün olduğu için bir cuma eksikliğinden biz yaklaşık 1,3 milyar dolar kasım ayında daha az ihracat yapmak durumunda kaldık. Aynı kasım olsaydı biz aşağı yukarı 24 milyar dolar seviyesinde bir ihracat rakamı açıklayabilirdik. Şubat ayı geçen yıl 29 çekmişti bu yıl 28 gün oldu, orada bir şanssızlık yaşadık ama şubat ve ağustos hariç bizim ihracatımız bu yıl 11 ayın 9’unda net artışlar kaydetti.”
“HİBRİT VE ELEKTRİKLİ ARAÇLARA YÖNELİK TALEP ARTIŞI SÖZ KONUSU”
Dünyada petrol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle rafine edilmiş petrol ürünleri ihracatında da kasımda az miktarda azalma olduğunu dile getiren Bolat, “İşlenmiş altın ihracatımızda bir azalma oldu. Bunun dışında parite etkisi olarak geçen yılın kasım ayına göre parite etkisi avantajlı ama ihracattaki artış faktörü 853 milyon dolar, parite etkisinden dolayı ithalattaki artış da 690 milyon dolar. Burada 163 milyon dolar olumlu parite etkisi var.” değerlendirmesinde bulundu.
Kasımda ithalatın yüzde 2,6 artışla 30,5 milyar dolar olarak gerçekleştiğini aktaran Bolat, ocak-kasım dönemine ise ithalatın yüzde 5,7 artışla 329,7 milyar dolar olarak kayıtlara geçtiğini söyledi.
Bolat, ocak-kasım döneminde altın ithalatının değer olarak yüzde 40 ve miktar olarak yüzde 1 arttığını dile getirerek, şunları kaydetti:
“Ocak-kasım döneminde altın ithalatındaki artışın yanında binek otomobilinde 4 milyar dolar artış var. Bunun 3,4 milyar doları Avrupa Birliği’ndeki ülkelerden geldi. Burada talebin öne çekilmesi ve otomobilin yatırım aracı olarak görülmesi durumu var. Tüketici tercihlerinde hibrit ve elektrikli araçlara yönelik talep artışı da söz konusu. Petrolde fiyatlar düşüp enerji faturamız azalırken doğal gaz ithalatımız 3 milyar dolar arttı. Bakır ve alüminyum ithalatı da 1,5 milyar dolar ekstra yükseliş gösterdi.”
Söz konusu durumda nisanda başlayan tarife savaşlarının emtia fiyatlarına yansımasının güçlü etkisi olduğunu vurgulayan Bolat, otomobil ihracatının 4 milyar dolar arttığını burada da üretim için bazı aksamların ithal edilmesinin rakamlara yansıdığını bildirdi.
Bolat, kasımda dış ticaret açığının da 7,8 milyar dolar olarak gerçekleştiğine işaret ederek, “Burada sadece yüzde 4’lük artış var. Dış ticaret açığımız kasımda sadece 300 milyon dolar arttı. Dış ticaret açığımız 11 ayda ise 82,5 milyar dolar oldu. Yıllıklandırılmış dış ticaret açığımız da 91,3 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Geçen yıl bu rakam 82,2 milyar dolardı. Dünyadaki artan uluslararası dalgalanmalar karşısında bunu olağan kabul ediyoruz.” dedi.
YIL SONUNA KADAR AB’YE 118 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT HEDEFİ
İhracatın ithalatı karşılama oranının geçen ay yüzde 74,43, ocak-kasım döneminde ise yüzde 75 seviyesinde gerçekleştiğini ifade eden Bolat, yıllıklandırılmış olarak 2025’te ihracatın 270,6 milyar dolar ve ithalatın ise 362 milyar dolar olduğunu söyledi.
Bolat, ihracatını en çok artıran sektörün yaklaşık 4 milyar dolarla motorlu kara taşıtları olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Bu sektörü 1,5 milyar dolarla savunma sanayisi ürünleri, 1 milyar dolarla elektrikli makine ve cihazlar, 930 milyon dolarla inorganik kimyasallar, 758 milyon dolarla bakır ve bakırdan eşya takip etti. İhracatımızda en çok azalış gösteren fasıllar ise 1 milyar dolarla rafine petrol ürünleri, 591 milyon dolarla örülmemiş giyim eşyası, 496 milyon dolarla örme giyim eşyası, 283 milyon dolarla un ve meyveler. Burada mevsim şartlarından dolayı yaşanan olumsuzlukların büyük etkisi oldu.”
İthalatta azalış ve artış gösteren fasıllara ilişkin de bilgi veren Bolat, burada en çok azalışın 2,4 milyar dolarla ham petrol faslında olduğunu bildirdi.
Bolat, AB’ye gerçekleştirilen ihracatın 11 ayda yüzde 7,6’lık artışla 107 milyar dolara ulaştığını belirterek, “Buraya gerçekleştirdiğimiz ihracatı artıracağız. AB’ye ihracatta yılı 118 milyar dolarla kapatacağız. Bu bölge ihracatımızda yüzde 43’lük bir pay oluşturuyor. Ocak-kasım döneminde İslam ülkelerine ihracatımızda da yüzde 3,4’lük artış var. Bu dönemde İslam ülkelerine 65 milyar dolarlık dış satım yaptık.” diye konuştu.
Hizmetler ihracatına da oldukça önem verdiklerini, bu kalemin cari açığın kapanması noktasında etkisinin büyük olduğunu vurgulayan Bolat, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Hizmetler ihracatımızda yaklaşık 62-63 milyar dolarlık fazlamız bulunuyor. Geçen yılı 117 milyar dolar hizmet ihracatıyla kapatmıştık ve 61,5 milyar dolar fazla elde etmiştik. Bu yıl hedefimiz 121 milyar dolardı. Hesaplarımıza göre kasım ayında hizmetler ihracatında yıllıklandırılmış olarak 122,5 milyar dolara ulaşmış durumdayız. Ocak-kasım döneminde de 113 milyar dolar civarında bir hizmetler ihracatımız var. Cari açığın ise kasım itibarıyla yıllıklandırılmış 22,5 milyar dolar olarak gerçekleşmesi bekleniyor.”
“EKONOMİDEKİ DENGELENME VE İSTİKRAR GÜÇLENEREK SÜRÜYOR”
Bolat, diğer ülke bakanlarıyla gerçekleştirdikleri toplantılar ve ticaret diplomasisi kapsamında katıldıkları etkinliklere ilişkin de bilgi vererek, yılın başından bu yana 110 yurt dışı temas gerçekleştirdiklerini söyledi.
Türk Devletler Teşkilatı üyesi ülkelerin ticaret bakanlarıyla bu ay Kazakistan’da bir araya geleceğini belirten Bolat, Körfez İşbirliği Konseyi ile Serbest Ticaret Anlaşması, İngiltere ile de Serbest Ticaret Anlaşması’nı hizmetler sektörüne genişletme müzakerelerinin devam ettiğini aktardı.
Bolat, hükümet olarak ihracatı destekleme noktasında oldukça önemli adımlar attıklarına dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Merkez Bankamız ihracat reeskont kredi limitlerini günlük 4 milyar liradan 4,5 milyar liraya çıkardı ve bunun 1,5 milyar lirası emek yoğun sektörler olan tekstil, giyim, deri, ayakkabı, mobilya sektörlerine tahsis edildi. Yabancı para cinsinden ihracat reeskont kredisi limiti 150 milyon dolardan 1 milyar dolara çıkarıldı. Firma başına limit 1,5 milyon dolardan 5 milyon dolara yükseltildi. İhracat döviz gelirinin dönüşüm prim desteği ise yüzde 2’den yüzde 3’e yükseltildi ve bu destek 1 Mayıs’a kadar devam edecek. Bazı emek yoğun sektörlerimize işçi başına istihdamı koruma şartıyla verilen 2 bin 500 liralık destek önümüzdeki yıl başında Cumhurbaşkanı’mızın açıkladığı müjdeyle 3 bin 500 liraya çıkarıldı. KOSGEB kapsamında olan işletmelerin dışında büyük işletmelerin de yararlanabileceği bir şekilde genişletilmiş oldu. 6’ncı Bölge’de de yatırım yapanlar için işçi başına SGK primini 14 yıl, işveren SGK primini de 10 yıl boyunca devletimiz ödüyor. Eldeki imkanlar ölçüsünde dünyadaki zor şartlar da dikkate alındığında Türkiye ekonomisindeki dengelenme ve istikrar güçlenerek sürüyor. Tedbiri elden bırakmadan çalışmalara devam edeceğiz.” (AA)